I.
Dette vil fortrinnsvis dreie seg om ein meir samfunnsmessig gjennomgang enn som når fleire i nettsidedebatten går i detalj på arkitektoniske og praktiske løysingar nær sagt ofte utan å gå vegen innom andre overordna problemstillingar.
USTAOSINGAR OG SKRIBENTEN HER: LITT BAKRUNN
Diverse artiklar om hyttebyggjing på ville vegar i Aftenposten, Drammens Tidende og distriktspressa i Buskerud/Oppland. Heller oppsummerande er trolig lesarkronikkane i Hallingdølen
1. HD 28.03.06 " OPPLEVINGSINDUSTRIENS REKLAMEINVASJON I NATURENS OFFENTLEGE ROM."
2. HD 29.04.06 `KAN "SALE AND LEASEBACK" FØRE TIL "SALE AND FAIL?"
Intro 1
Eg har sida krigsåra med bakgrunn i praksisar som undervisning, freelance-skribent og friviljuge organisasjonar, i nittiåra jamvel som fastbuande, budd store delar av året på Ustaoset aust. Faktisk fekk eg med meg skirenna i Danskebakken og slalom i gamle Ustebergbakkjen, der Asle Sjåstad, Bjarne Arentz og Guttorm Berge herja - først seint i livet fekk eg kontakt med og respekt for fjellmannen og filosofen Arne Næss - me kunne og diskutera `kva me ikkje var samde om`. Dette var i 80åra starten på eit heilt anna økologisk engasjement som no for meg rører seg om bio-brenselrevolusjonen me alle treng.
Intro 2
I kva grad då til dømes nettstaddebattanten her, Joachim Berner og andre, aksepterer meg som `innbyggjar` i fjellhyttesamfunnet vårt og dimed som ein el. annan `involvert part` han kalla, veit eg ikkje. Men er me no `alle` so godtruande som J.B. vil ha det til? I alle høve har eg valt å streka under overordna tilhøve andre ikkje har med, og ein fær heller døma meg i forhold til koss språket og teksten på anna vis maktar å få fram dette.
Intro 3
For ein 12/13 år sida vart eg intellektuelt uroleg over kor statisk `irrelevant` heile cand. phil=studiet mitt med litteratur/historie/livssyn/ idrettsøkologi og den faglege avsporinga i skulen etterkvart hadde vore. Eg starta difor opp eit `sjølberga` kulturantropologisk og kulturøkologisk studium mel.a. under noko vegleiing av den no 94årige Næss. Og med den økofilosofiske kontakten til magister i filosofi, Sigmund Setreng - eksflymekanikar, bonde og til slutt økobuddhist med stor tyngde i Nei til EU-arbeidet, tok ein til å forma andre tankar enn det naturlogikaren og fjellmannen på Tvergastein opp ved Hallingskarvet hadde slite med eller gleda seg over. - Kor kunnskapeleg då eit resultat som denne teksten har vore, får vera opp til kvar og ein å verdsetja. - Årsak då at eg har tatt med ein såpass utførleg bakgrunn og at heile teksten tek ein viss plass; men når skiltmakar og eigedomsseljar Stein Erik Mørk på Geilo innprenta meg å vera sakleg, fær eg freiste det sjøl om det skulle verta ei prøve for lesaren. - No til saka:
A.
FÅ ORD FRÅ EIN RESOLUTT ORDSKIFTEMANN
Om byggjeboomen i landet no går mot ein heilsprekk, fær med sjå etter kvart. Sikkert er det at fleire ser at den norske hyttekulturen går frå ein fase av audsleg sindigheit til `private rekreasjonsbyar` - med krav til eit heilt nytt straumregime og ei formidabel auking i forureininga og ulukker i biltrafikken! Ikkje alle veit at slike resonnement av kulturantropologar, sosiologar, arkitektar, kulturgeografar, kulturøkologar og biologar er gjenstand for ei nokså ny forsking. Me tek temaa seriøst, sjøl om språgdraget mitt på denne nettstaden ikkje alltid speglar heilt gravalvorleg vitskap.
Som eg freista å skrive i minst ein avisartikkel, gjer jobbinga med bio-brenselreformen teoretisk og praktisk sitt til at ein fær eit ganske vidt utsyn og eit nettverk i Sør-Noreg med hovudvekta på Buskerud/Oppland. -- På eit møte nyleg 26.april for friviljuge firluftorganisasjonar i Oppland med innleiarar som frilansforskaren/kulturantropologen Sidsel Mæland, Lillehammer (boka "Fjellnatur-Hytter -Landskapsendring", utg. av Naturvernforbundet i
Oppland 2005) - FRIFO-leiar (eks-leiar i Norges Turistforening) Øystein Dahle, samt reprsentanten Kaltenborn frå NINA - hadde `Forum for Natur og Friluftsliv`, FNF - invitert alle i fylket til ein temakveld på Birkebeineren hotell under rubrikken: " Hyttebygging i Oppland - gigantomaniens inntog eller bare en naturlig utvikling?" - Under dette møtet tok ein eldre kar frå midt i Gudbrandsdalen ordet og sa stutt:
"Mange tållå om at oss må spårrå pensjonspoeng på bok for slektan som kjem. Ja, men itte like mange prate om at oss for generasjonan som kjem, må spårrå naturen!"
B.
NOKRE TALL FOR OVERFLODSAMFUNNET NOREG - NINA
Under dagens kan hende noko eintydige, mesteparten markedsliberalistiske "allråderett" (motsett `allmannarett`), let myndigheitin utan å gripa inn i domenet åt entreprenørkapitalen trappa opp ein ekstensiv `naturkolonialisering`: - dette i form av tomtesal til hyttebyggjing/fritidsleilegheit-er - alt i alt eit ekstremt ressursforbruk innan fritidsbustadparken Noreg aldri før har sett! Berre få prosent i denne parken har til no satsa på fjernvarmeanlegg, og det vil seie at brorparten av desse feriebustadene som byggjemasse varmast opp med ved og/eller elektrisk straum som vert `stole` frå samkøyringsnetet. På Dagsrevyen 2.05.06. sa ein at bustadprisane generelt siste månadene var gått opp med 10% og i Bergen med 14% dei fire siste månadene! Me talar i alle høve om ei svær boble som kan sprekkje så det smell vidt og høgt! Sjøl moderate økonomar åtvarar om at ein ikkje ustraffa kan forsikra seg mot komande renteoppgang, avgiftsprang og mogeleg lågkonjunktur. Samstundes meiner ein at ulikskapen i miljo byggjing for fastbustader og feriehus utviskast. Det er elles ei utfording ved gjevne byggjeløyve i kommune/fylke/departement at ein i for mange høve ikkje steller krav til å nyttja landskaparkitekt.
Øystein Dahle har stelt spørsmålet om myndigheitin på ulike nivå i det heile teke har taka omsyn til at `rekreasjonsomgrepet` under byggjeboomen av fritidsbustader i sers stor grad har endra karakter; -Om myndigheitin har teke styringa? Me fær sjå!
NINA, Trondheim og Lillehammer - som forskar i bionatur og vatn, oppgjer at me har over 400ooo hytter no i Noreg (Kaltenborn), og at dei nye hyttebeltene legg seg lik ein `mur` tett rundt Nasjonalparkane våre. Også Nord-Noreg, når det gjeld byggjing av fritidsbustader, melder seg no på i det ein meir og meir ser i sammanhang med ein urban trend: - at den tilovers ståande naturen vår værsegod gjennom hyttebyggjing skal `stå skulerett` framfor servicekrava frå alt folket i tettstadene. NINA oppgjer at ved millenium vart det omsett for 3,3 milliardar kroner i hytter - i 2004 6,6 milliardar, medan talla for 2006 kan gå opp i over 7,5 milliardar kroner. Skal ein difor områ og rådføre seg med andre om kva som anno 2006 er og skal verta framtida i Ustaoset Fjellhyttesamfunn, er det ikkje nok i dag å `synse`, ein lyt og lytta til forskarar og granskande analytikarar.
(fortset. i II. - J. Jacobsen)